Rozmowa z Janem Andrzejem Kaluszkiewiczem, starostą ciechanowskim

* Nie tak dawno minęły dwa lata, odkąd przejął pan zarządzanie powiatem ciechanowskim. Zmienił się w nim układ sił politycznych. Czy fakt, że starostwem rządzi koalicja PiS-PSL, czyli ugrupowanie, które na szczeblu parlamentu delikatnie mówiąc nie darzą się miłością, ułatwia czy utrudnia zarządzanie?

- Przede wszystkim uważam, że na szczeblu samorządu lokalnego polityka ogólnokrajowa powinna mieć znaczenie drugorzędne. Tu dbamy o rozwój, stan naszych małych, lokalnych Ojczyzn – po gospodarsku. Jaki wpływ na konieczność, potrzebę remontu drogi, ocieplenia szkoły, zorganizowania zajęć dodatkowych dla uczniów naszych szkół ma spór na szczeblu premier – prezydent? Przekonania, sympatie i poglądy polityczne ma każdy z nas. Moim zdaniem, na szczeblu samorządowym, nie powinny one mieć znaczenia czynnika decydującego. W codziennej pracy spotykam się co prawda z innym podejściem, niektórzy starają się wprowadzić politykę również do samorządu. Jestem tego przeciwnikiem. Decyzję, które podejmuję, czy też rekomenduję do podjęcia Zarządowi Powiatu, Radzie Powiatu, zawsze wynikają z oceny korzyści rozwiązania dla mieszkańców naszego powiatu, nie zaś z kalkulacji politycznej. Generalnie na szczeblu krajowym zauważam coraz więcej tego typu podejścia, jest również ono powszechne wśród członków Związku Powiatów Polskich, w którego pracach uczestniczę jako członek zarządu. To też pokazuje, że „na dole”, polityka ogólnopolska ma mniejsze znaczenie, zaś wyznacznikiem oceny samorządowca jest nie jego przynależność partyjna, a skuteczność działania. 

* Pana słowa wypowiedziane na jednej z sesji, dotyczące reformy finansowej samorządów odbiły się dość dużym echem. Powiaty takie jak Ciechanów miały zyskać więcej pieniędzy z puli rządowej. Pan mówi, że otrzymały kilkanaście milionów mniej. O co w tym wszystkim chodzi? 

- Jak nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o pieniądze. W zaprezentowanej w lipcu ub. r. Ministerstwo Finansów zaprezentowało projekt nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wraz ze szczegółowymi wyliczeniami skutków reformy dla każdego samorządu. W załączonej do komunikatu tzw. ocenie skutków regulacji, zostały zawarte dane dotyczące udziału powiatu w podatku PIT, CIT i zaplanowanej subwencji ogólnej, na łączną kwotę dochodów: 142 145 469,77 zł. W wyniku prac nad ustawą, uzgodnień międzyresortowych, powstała wersja projektu z sierpnia ub. r. zawierająca uaktualnione wyliczenia skutków reformy dla każdej jednostki samorządu terytorialnego. Zawarta w nim łączna kwota planowanych dochodów, uwzględniała korektę z tytułu zamożności i ponadprzeciętnych zysków w 2025 r. i wynosiła dokładnie 142 145 469,76 zł – czyli nie uległa zmianie. W zawartych w projekcie z sierpnia wyliczeniach, zwiększenie dochodów Powiatu Ciechanowskiego miało wynieść 21 203 865,00 zł w stosunku do dochodów budżetowych z roku 2024. Jednakże w przekazanej z Ministerstwa Finansów informacji o należnych na 2025 rok dochodach z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, podatku dochodowym od osób prawnych oraz dochodach z tytułu subwencji ogólnej, łączna kwota dochodów została określona na 130 247 056,91 zł. Kwota środków subwencji, w porównaniu do prezentowanej przy kolejnych wersjach projektu ustawy, jest niższa o kwotę 11.898.412,86 zł (o ponad 56 proc.). Uważam, że liczby tłumaczą moją reakcję najlepiej. 

* W bieżącym roku budżet starostwa wyniesie niecałe 200 mln złotych. Czy to wystarczająca kwota, by rządzić tak dużym powiatem, zwłaszcza, że wydatki wyliczyliście na ponad 220 mln złotych?

- Łączne, zaplanowane wydatki budżetu to kwota ponad 220 mln zł, w tym wydatki majątkowe, zostały zaplanowane na poziomie powyżej 38 mln zł. Mimo, że wydatki majątkowe będą częściowo finansowane deficytem, podkreślić należy, że dochody majątkowe zostały określone na poziomie prawie 20 mln. zł. Są to w dużej mierze pozyskane środki zewnętrzne na realizację inwestycji. Nie można tego zaprzepaścić. Uchwalony budżet jest kompromisem pomiędzy potrzebami inwestycyjnymi, a naszymi możliwościami w tym zakresie. Bronimy w nim inwestycji, na które zostało uzyskane dofinansowanie, tak, aby pozyskane środki zewnętrzne z różnych programów nie zostały utracone. Jednocześnie prowadzimy aktywne działania mające na celu pozyskanie nowych środków, walczymy również o środki których nam z różnych względów odmówiono – ulica Leśna, termomodernizacja DPS Kombatant.
Problemem jest finansowanie, wzrost wydatków bieżących powiatów, niezależny od nich (przykładem podwyżki dla nauczycieli). Wydatki związane z funkcjonowaniem powiatowego systemu oświaty wzrosły w przeciągu dwóch ostatnich lat o ponad 50 proc. Należy dokonać tu dokładnej diagnozy problemu i próbować wypracować taki system finansowania zadań oświatowych, który będzie zbliżał koszty jego funkcjonowania, do środków na to otrzymywanych z budżetu państwa. 
Powiat nie może w nieskończoność zwiększać wydatków bieżących na oświatę, kosztem działań inwestycyjnych i prorozwojowych. Jest to prosta droga do stworzenia „zaścianków” cywilizacyjnych, bez powiązań komunikacyjnych, bez infrastruktury sportowej i kulturalnej. Prowadzić to będzie do odpływu mieszkańców do większych ośrodków i coraz większą polaryzację – duże ośrodki miejskie kontra zacofana prowincja.
* Które z zadań pochłonie w tym roku więcej pieniędzy?

- Właśnie wydatki na szeroko rozumianą oświatę i pomoc społeczną. Jest to wynikiem nakładaniem na samorządy coraz większej liczby zadań, natomiast zapewnienie ich finansowania, jest często niewystarczające – o czym już wspominałem powyżej. 
Z zadań inwestycyjnych: kontynuujemy realizację termomodernizacji budynku DPS w Ciechanowie. Inwestycja jest realizowana z dofinansowaniem z Polskiego Ładu w kwocie ok. 3 mln zł. Toczą się prace związane z budową Centrum Administracyjnego w Ciechanowie Jednocześnie trwa postępowanie sądowe dot. wzajemnych roszczeń z firmą BUDIMEX. Kwota roszczeń byłego wykonawcy przekracza 11,5 mln zł, do tego odsetki. Ten problem ciąży nad nami jako „spadek”, wynik niefrasobliwej działalności byłej pani starosty.
Kontynuowana jest budowa drogi Ślubowo – Kałęczyn. Wartość prac to ponad 4,3 mln zł, w tym dofinansowanie 2 mln zł. Trwają prace na drodze Gołymin Ośrodek. Łącznie pozyskano dofinansowane w kwocie ok. 3,4 mln zł. 
Ogłosiliśmy przetarg na przebudowę Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki. Obecnie mamy rozpoczętą procedurę przetargową. Ofertę złożyło trzech wykonawców – najtańsza nieznacznie przekracza kwotę 20 mln. Mamy zagwarantowane dofinansowanie zadania ze środków programu Polski Ład – 8 mln zł, oraz Samorządu Województwa Mazowieckiego – 4 mln zł. Obecnie dokonujemy analizy posiadanych zasobów, celem wypracowania racjonalnej decyzji w zakresie realizacji inwestycji.

* Zarówno miasto, jak i powiat zarządzają oddzielnymi ośrodkami kultury na terenie miasta. W przeszłości podejmowano rozmowy, czy nie ekonomiczniej było by kulturą rządził jeden z tych ośrodków? Co pan o tym sądzi?

- Myślę, że jestem niewłaściwym adresatem pytania. Działalność Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki, ma kilkudziesięcioletnią ciągłość, co prawda w różnej formie organizacyjnej, ale ciągłość. To samorząd miejski powołał niezależne jednostki w ubiegłej dekadzie – więc on winien być adresatem tego pytania. Nie oceniam - najwidoczniej miał tego typu potrzeby. Jako człowiek kultury, mogę tylko powiedzieć, że im więcej wydarzeń kulturalnych, koncertów, wystaw, tym bardziej społeczeństwo na tym korzysta. 

* To jaki był ten poprzedni rok pod względem inwestycji. Które z nich uważa pan za szczególnie istotne dla mieszkańców?

- Pracowity. Prowadziliśmy wiele zadań inwestycyjnych. Mimo, iż był to rok wyborczy, udało się tak zorganizować i przeprowadzić realizację zadań inwestycyjnych, że nie spowodowało to opóźnień czy też innych problemów w ich realizacji.
A co się udało? Zakończyliśmy realizację kompleksowej modernizację szkolnej infrastruktury sportowej. Wyremontowano 6 sal gimnastycznych i przebudowano 2 kompleksy boisk w szkołach ponadpodstawowych. Inwestycja była dofinansowana ze środków Województwa Mazowieckiego i Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych. Kwota z dofinansowania - ok. 4.5 mln zł. Z naszych środków pokryliśmy około pół miliona złotych. 
Kolejną zakończoną inwestycją jest Powiatowe Centrum Opiekuńczo – Mieszkalne, które zapewnia pobyt dla 20 osób niepełnosprawnych, w tym 14 na pobyt dzienny i 6 na pobyt całodobowy. Inwestycja była dofinansowana na ponad 3 mln zł ze Środków Funduszu Solidarnościowego. My, jak powiat, przeznaczyliśmy na ten cel 1,8 mln zł. Jest to moim zdaniem bardzo ważna inwestycja dla mieszkańców naszego powiatu. Realizacja tej inwestycji, wskazała na wciąż niezaspokojone potrzeby w zakresie tzw. opieki wytchnieniowej, która jest bardziej skierowana dla opiekunów osób niepełnosprawnych. Pracujemy nad rozwiązaniem również i tego problemu. 
Wykonano również remont pokrycia dachowego na budynku Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie. Inwestycja została w znacznej części sfinansowana z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.

*A co z drogami?

- Dużym zadaniem był remont drogi powiatowej 1247W Ojrzeń – Nowe Miasto, do granicy powiatu, który wyniósł 5,5 mln zł. Tym zadaniem podzieliliśmy się z gminą Ojrzeń, natomiast pozyskaliśmy z Rządowego Fundusz Rozwoju Dróg 4,5 mln zł. Zakończono również remont drogi powiatowej nr 3017W w Zygmuntowie na odcinku od skrzyżowania z DK7 do granicy powiatu. Prace kosztowało ponad 1,8 mln zł. Dofinansowanie z RFRD ponad 1,4 mln zł, również miasto i gmina Glinojeck udzieliły wsparcia finansowego – w kwocie 190 tys. zł. Kolejnym zrealizowanym zadaniem drogowym była przebudowa mostu w Sońsku (740 tys. zł).
Najpoważniejszym zadaniem było rozpoczęcie przebudowy ulicy Leśnej w Ciechanowie. Z Polskiego Ładu otrzymaliśmy 5 mln zł, z gminy miejskiej Ciechanów - 1 mln zł, a nasz wkład wyniósł ponad 1,6 mln zł. Wciąż walczymy o pozyskanie zewnętrznego finansowania dokończenia tej inwestycji.

* Inwestycje, jak widać, to również podział kosztów między samorządami. Jak zatem układa się współpraca z wójtami poszczególnych gmin?

- Generalnie współpraca jest dobra. Każdy samorząd ma swoje ograniczenia i potrzeby, nasze zadania czasem się nie pokrywają. Uważam jednak, że wszyscy „gramy do jednej bramki”, mając na celu dobro i rozwój naszych społeczności. 
* W tym roku zakończy się budowa Centrum Administracyjnego. Czy obejmując fotel starosty wierzył pan, że uda się dokończyć te inwestycję?
- Została zostawiona w stanie katastrofalnym. Niezabezpieczona, z skonfliktowanym wykonawcą. Dzięki dużemu nakładowi prac, zaangażowaniu odpowiednich osób, w tym byłego kierownika, pana Józefa Borkowskiego, udało się uporządkować tę sprawę do etapu, na którym możliwe było wznowienie prac budowlanych. Natomiast ostateczne rozliczenie wzajemnych roszczeń pomiędzy firmą Budimex, a inwestorami jest procesem długotrwałym – toczy się obecnie kilka spraw sądowych w tym zakresie. 

* Które z powiatowych instytucji będą miały siedzibę w nowym budynku?
- Powiat Ciechanowski będzie zajmował jedno z czterech pięter powstającego budynku. Na pozostałych będą znajdować się instytucje Samorządu Województwa Mazowieckiego – w tym Wojewódzki Urząd Pracy, Delegatura Urzędu Marszałkowskiego, muzeum. Do nowego budynku, oprócz przewodniczącego rady, starosty i wicestarosty zostanie przeniesiony Wydział Promocji, Finansowy i Administracyjny.

* A co z komunikacją ? W Polsce dużo się mówi na temat „wykluczenia komunikacyjnego”. Co starostwo robi, aby tego typu problemy były mniejsze?

- Wspominałem już o tym, odpowiadając na pytanie odnośnie budżetu. Rozwiązanie tego problemu jest dwojakie: tworzenie dostępnej infrastruktury komunikacyjnej, oraz sieci transportu zbiorowego. Obydwa działania, w miarę posiadanych środków, są przez Powiat Ciechanowski podejmowane.
Wnioskowałem o dofinansowanie funkcjonującego systemu publicznego transportu zbiorowego – złożono wniosek na kwotę dofinansowania ok. 127 tysięcy złotych, w ramach Funduszu rozwoju przewozów autobusowych. Podpisano umowę w tej sprawie, tak więc zabezpieczono potrzeby mieszkańców w tym zakresie – linie autobusowe funkcjonują. Otrzymano dofinansowanie ze środków rezerwy – tak więc funkcjonowanie obecnych linii transportowych jest zapewnione. 

* Jest pan absolwentem ciechanowskiego „Krasiniaka”. W czerwcu odbędzie się zjazd absolwentów szkoły. Rozumiem, że wybiera się pan na to wydarzenie?

- Oczywiście, że tak. W poprzednich latach bywałem już na tego typu wydarzeniach jako uczestnik i absolwent. Jestem pewny, że będą to miłe spotkania.

Rozmawiał RADOSŁAW MARUT