W Muzeum Architektury we Wrocławiu można oglądać wyjątkową wystawę „Plantstoria”, poświęconą jednej z najbardziej niezwykłych dzielnic Ciechanowa – poniemieckim „Blokom”, znanym też jako „Berlinki”.

To kolejna odsłona ekspozycji po wcześniejszych pokazach: w ramach 14. festiwalu Weekend Architektury w Gdyni i w COEK STUDIO w Ciechanowie w  2024 r., tym razem w szerokim ujęciu architektury i historii politycznej.

– To jest opowieść o osiedlu w moim rodzinnym mieście. O kłopotliwym dziedzictwie, a przede wszystkim o tutejszej roślinności i jej politycznym uwikłaniu w kształtowaniu krajobrazu podbitych ziem. O dziejach przedmieścia-ogrodu z perspektywy przyrody, wprowadzaniu “niemieckiego porządku” i tego, co wymyka się próbom kolonizacji – mówi pochodząca z Ciechanowa architektka, kuratorka wrocławskiej wystawy Barbara Nawrocka.

Osiedle powstało na początku lat 40. XX wieku, gdy Ciechanów znalazł się w granicach III Rzeszy jako stolica nowo utworzonej rejencji Prus Wschodnich (Regierungsbezirk Zichenau). Niemieccy urbaniści projektowali je w duchu idei miasta-ogrodu Ebenezera Howarda – z szerokimi alejami, pasami zieleni i luźną zabudową. Było przeznaczone dla urzędników i oficerów administracji okupacyjnej.

Nawrocka podkreśla, że dziś „Bloki” są miejscem, gdzie historia wciąż widoczna w układzie ulic i brył budynków spotyka się z przyrodą, która przez dekady przeobrażała przestrzeń. Fotografie, plany i makiety pokazują, jak natura odzyskiwała teren zaplanowany jako element germanizacyjnej kolonizacji.

„Plantstoria” nie unika trudnych pytań o to, czym jest dziedzictwo okupacyjnych inwestycji. Ekspozycja zestawia przedwojenne idee urbanistyczne z powojennymi losami osiedla, gdy zamieszkali tu przesiedleńcy z Kresów. Widz może sam ocenić, jak historia, architektura i codzienne życie mieszkańców splatają się w tym fragmencie Ciechanowa.

Wystawę można oglądać do 7 września 2025 roku w Muzeum Architektury we Wrocławiu przy ul. Bernardyńskiej 5–7. To okazja, by jeszcze raz zobaczyć Ciechanów oczami historyków sztuki i urbanistów – i zrozumieć, że nawet lokalna historia może mieć wymiar europejski.

***

Barbara Nawrocka jest ciechanowianką, architektką, absolwentką Politechniki Krakowskiej. Wraz z Dominiką Wilczyńską prowadzi biuro projektowe miastopracownia, które skupia się na projektowaniu przestrzeni spotkań, od urbanistyki po meble. Ich praca często łączy architekturę, sztukę i działania społeczne.

W 2014 roku otrzymały główną nagrodę na Biennale Designu w Lublanie za projekt „Nanotourism”. W 2021 roku Nawrocka, wspólnie z Wilczyńską i Dominiką Janicką, założyła inicjatywę Bal architektek, która zajmuje się tematyką kobiet w architekturze i planowaniem feministycznym.

Oprócz projektowania, Nawrocka angażuje się w działania partycypacyjne, procesy konsultacyjne, tworzenie kolaży i pisanie tekstów. Jej prace były publikowane w magazynach takich jak "Dérive" i "Autoportret", a także regularnie pojawiają się w "Architekturze Murator" i "Notesie na 6 Tygodni".

Jej twórczość jest wielokrotnie nagradzana w konkursach architektonicznych i artystycznych. W 2017 roku otrzymała Stypendium Miasta Krakowa. W 2022 roku współtworzyła instalację Pawilonu Polskiego na 23. Triennale Sztuk Dekoracyjnych i Architektury Współczesnej w Mediolanie.